Nội Dung
Việt Nam – Trung Quốc hợp tác xây dựng tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn xuyên biên giới: Cơ hội mới cho kết nối và phát triển khu vực
Trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa sâu rộng, việc phát triển hạ tầng giao thông xuyên biên giới ngày càng đóng vai trò chiến lược trong thúc đẩy thương mại, du lịch và hợp tác kinh tế giữa các quốc gia. Gần đây, một trong những sáng kiến đáng chú ý nhất là kế hoạch hợp tác giữa Việt Nam và Trung Quốc trong việc xây dựng tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn (1.435 mm) xuyên biên giới – một dự án có tiềm năng tạo ra bước đột phá lớn trong kết nối khu vực và chuỗi cung ứng quốc tế.
Tầm quan trọng chiến lược của tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn
Hiện nay, mạng lưới đường sắt của Việt Nam chủ yếu sử dụng khổ hẹp 1.000 mm – một chuẩn kỹ thuật đã lạc hậu và không tương thích với mạng lưới đường sắt hiện đại của nhiều quốc gia trong khu vực, đặc biệt là Trung Quốc. Trong khi đó, Trung Quốc hiện sở hữu hệ thống đường sắt khổ tiêu chuẩn phát triển mạnh mẽ, bao gồm cả các tuyến đường sắt tốc độ cao và hàng hóa, đặc biệt là các tuyến đường sắt kết nối trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI).
Việc phát triển một tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn xuyên biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc không chỉ giúp giải quyết tình trạng “đứt gãy kỹ thuật” trong giao thông đường sắt mà còn giúp tăng cường tính kết nối liền mạch giữa các vùng kinh tế trọng điểm. Đặc biệt, nó sẽ hỗ trợ mạnh mẽ trong việc vận chuyển hàng hóa, xuất nhập khẩu nông sản, linh kiện điện tử, và hàng tiêu dùng – những lĩnh vực vốn đang chịu áp lực lớn từ chi phí logistics.
Những dự án cụ thể và kế hoạch triển khai
Trong những năm gần đây, hai bên đã tổ chức nhiều cuộc thảo luận, trao đổi ở cấp cao về khả năng phát triển một hoặc nhiều tuyến đường sắt xuyên biên giới khổ tiêu chuẩn. Một số tuyến tiềm năng đang được cân nhắc bao gồm:
-
Tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng: Kết nối trực tiếp từ Vân Nam (Trung Quốc) qua cửa khẩu Lào Cai, đi qua thủ đô Hà Nội và kết thúc ở cảng Hải Phòng. Đây là tuyến vận tải quan trọng giúp đưa hàng hóa Trung Quốc ra cảng biển Việt Nam và ngược lại, hỗ trợ xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc và các thị trường khác.
-
Tuyến đường sắt Đồng Đăng – Hà Nội – Quảng Ninh: Liên kết với thành phố Bằng Tường (Quảng Tây, Trung Quốc) qua cửa khẩu Hữu Nghị, tuyến đường này có thể trở thành hành lang kinh tế trọng điểm kết nối với Khu kinh tế Vân Đồn và cảng biển Cái Lân.
Hiện nay, Bộ Giao thông Vận tải Việt Nam đang xúc tiến nghiên cứu tiền khả thi cho các dự án này, với sự hỗ trợ kỹ thuật từ phía Trung Quốc và các đối tác quốc tế. Cả hai nước đều bày tỏ sự quan tâm sâu sắc đến việc xây dựng tuyến đường sắt này trên cơ sở hợp tác bình đẳng, đôi bên cùng có lợi, và đảm bảo tính bền vững về môi trường và xã hội.
Lợi ích kinh tế và địa chính trị
Việc triển khai thành công tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn xuyên biên giới sẽ mang lại nhiều lợi ích kinh tế cho cả hai quốc gia:
-
Tăng cường xuất nhập khẩu: Hàng hóa từ Việt Nam như thủy sản, nông sản, dệt may… có thể vận chuyển nhanh chóng, chi phí thấp hơn đến các tỉnh phía nam Trung Quốc và từ đó tiếp tục trung chuyển đến các khu vực khác thông qua mạng lưới đường sắt quốc tế.
-
Phát triển logistics và khu công nghiệp: Tuyến đường sắt sẽ thúc đẩy sự phát triển của các trung tâm logistics và khu công nghiệp dọc tuyến, đặc biệt là các trung tâm lớn như Hà Nội, Lạng Sơn, Lào Cai.
-
Thúc đẩy du lịch và giao lưu nhân dân: Giao thông thuận tiện sẽ kích thích nhu cầu du lịch giữa hai nước, đặc biệt là khách du lịch Trung Quốc sang Việt Nam bằng đường bộ hoặc đường sắt, và du khách Việt Nam sang khám phá các tỉnh giáp biên của Trung Quốc.
-
Củng cố vai trò trung chuyển của Việt Nam: Với lợi thế địa lý tiếp giáp biển Đông, Việt Nam có thể trở thành cửa ngõ quan trọng để hàng hóa từ Trung Quốc đi ra thế giới bằng đường biển, thay vì phải phụ thuộc hoàn toàn vào các cảng trong nước.
Thách thức và giải pháp
Dù mang lại nhiều triển vọng, dự án này vẫn đối mặt với một số thách thức:
-
Khác biệt về tiêu chuẩn kỹ thuật và quản lý vận hành: Cần có sự phối hợp chặt chẽ để đồng bộ hóa thiết kế, tiêu chuẩn kỹ thuật, cũng như hệ thống vận hành và kiểm soát an ninh xuyên biên giới.
-
Bài toán tài chính và vốn đầu tư: Việc huy động vốn cho dự án lớn như thế này là một vấn đề không nhỏ. Cần xem xét phương thức hợp tác công – tư (PPP), vay vốn ưu đãi từ các tổ chức quốc tế, hoặc huy động đầu tư trực tiếp từ doanh nghiệp.
-
Vấn đề an ninh và chủ quyền: Trong bối cảnh địa chính trị phức tạp, việc hợp tác với Trung Quốc trong lĩnh vực hạ tầng chiến lược cần được thực hiện một cách minh bạch, có kiểm soát, bảo đảm lợi ích quốc gia và không để phát sinh phụ thuộc về lâu dài.
Kết luận
Việc Việt Nam và Trung Quốc hợp tác xây dựng tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn xuyên biên giới không chỉ mang lại lợi ích kinh tế thiết thực mà còn có ý nghĩa chiến lược trong việc nâng cao năng lực kết nối khu vực, tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững và toàn diện. Tuy nhiên, để đạt được thành công, dự án này cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, minh bạch trong triển khai, và đặc biệt là sự đồng thuận của người dân và các bên liên quan.
Trong bối cảnh Việt Nam đang ngày càng khẳng định vai trò trong chuỗi cung ứng toàn cầu, một tuyến đường sắt hiện đại, khổ tiêu chuẩn kết nối trực tiếp với Trung Quốc và hệ thống đường sắt quốc tế có thể là “chìa khóa vàng” để mở ra kỷ nguyên mới của phát triển kinh tế biên mậu và liên kết khu vực. Đây là cơ hội không nên bỏ lỡ – nhưng cũng cần nắm bắt một cách thận trọng và khôn ngoan.
Đọc thêm: Vận chuyển hàng hoá từ Bắc Kinh về Việt Nam
Đọc thêm: Ngày Quốc Khánh Trung Quốc ảnh hưởng đến vận chuyển
