TRUNG QUỐC VÀ CHIẾN LƯỢC “ONE BELT ONE ROAD” TRONG LOGISTICS XUYÊN LỤC ĐỊA

1. Tổng quan chiến lược “One Belt One Road” (OBOR)

Vào năm 2013, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lần đầu tiên công bố sáng kiến “Vành đai và Con đường” (OBOR – One Belt One Road), còn gọi là Belt and Road Initiative (BRI) – một trong những chiến lược địa kinh tế tham vọng nhất thế kỷ XXI. Mục tiêu của sáng kiến này là kết nối Trung Quốc với châu Á, châu Âu, châu Phi và các khu vực khác thông qua mạng lưới hạ tầng, thương mại và hợp tác chính trị – kinh tế.

Chiến lược gồm hai phần chính:

• “Vành đai kinh tế Con đường tơ lụa” (Silk Road Economic Belt): Kết nối đường bộ từ Trung Quốc qua Trung Á, Nga, Trung Đông tới châu Âu.

• “Con đường tơ lụa trên biển thế kỷ 21” (21st Century Maritime Silk Road): Kết nối đường biển từ các cảng phía Đông – Nam Trung Quốc xuống Đông Nam Á, Nam Á, Trung Đông và châu Phi.

2. Logistics – Mạch máu của “Vành đai và Con đường”

Logistics đóng vai trò cốt lõi trong việc hiện thực hóa OBOR. Để biến một ý tưởng kết nối lục địa thành hiện thực, Trung Quốc đã đầu tư hàng nghìn tỷ USD vào cơ sở hạ tầng vận tải, bao gồm:

• Đường sắt cao tốc liên quốc gia: Đặc biệt là tuyến Trung Quốc – Châu Âu (China-Europe Railway Express) đi qua Kazakhstan, Nga, Ba Lan, Đức…

• Cảng biển chiến lược: Trung Quốc đầu tư, mua cổ phần hoặc xây dựng cảng tại Pakistan (Gwadar), Sri Lanka (Hambantota), Hy Lạp (Piraeus), Djibouti…

• Xa lộ xuyên quốc gia: Hệ thống đường bộ nối Trung Quốc với Đông Nam Á, Trung Á, châu Phi…

• Hệ thống logistics khu vực: Các trung tâm phân phối, kho ngoại quan, depot container hiện đại mọc lên tại các nút trung chuyển.

3. Những tuyến logistics xuyên lục địa nổi bật trong OBOR

a. Tuyến đường sắt Trung Quốc – Châu Âu (China Railway Express)

Đây là một trong những thành tựu nổi bật nhất của chiến lược OBOR. Tuyến này:

• Có hơn 70 thành phố Trung Quốc kết nối với gần 200 thành phố châu Âu.

• Thời gian vận chuyển trung bình: 12–18 ngày, nhanh hơn đường biển và rẻ hơn đường hàng không.

• Chuyên chở hàng hóa công nghiệp, linh kiện, thiết bị điện tử, xe hơi, thời trang…

b. Hành lang kinh tế Trung Quốc – Pakistan (CPEC)

Kết nối Tây Trung Quốc với cảng Gwadar (Pakistan) giúp Trung Quốc rút ngắn thời gian vận chuyển dầu mỏ từ Trung Đông.

c. Tuyến biển “String of Pearls”

Hệ thống cảng biển dọc theo Ấn Độ Dương – kết nối Đông Nam Á, Nam Á và châu Phi. Đây là mắt xích chiến lược giúp Trung Quốc kiểm soát tuyến hàng hải quốc tế quan trọng.

4. Tác động của OBOR đối với ngành logistics toàn cầu

✅ Tăng kết nối liên lục địa: OBOR biến các khu vực xa trung tâm như Trung Á, Đông Âu thành một phần trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

✅ Thúc đẩy vận tải đa phương thức: Kết hợp đường sắt – đường biển – đường bộ, làm tăng hiệu quả giao nhận xuyên biên giới.

✅ Nâng cấp hạ tầng: Các quốc gia tham gia được hưởng lợi từ hệ thống cảng, đường bộ, nhà ga, kho logistics hiện đại – đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển.

✅ Tạo ra mạng lưới logistics mới: Trung Quốc trở thành “hub logistics toàn cầu”, cạnh tranh trực tiếp với các trung tâm truyền thống như Singapore, Rotterdam hay Dubai.

Tuy nhiên, cũng có những rủi ro và lo ngại:

• Phụ thuộc tài chính vào Trung Quốc: Nhiều nước nợ lớn do vay vốn xây dựng hạ tầng OBOR.

• Chiến lược địa chính trị tiềm ẩn: OBOR không chỉ là kinh tế mà còn là công cụ tăng ảnh hưởng chính trị – quân sự.

• Chênh lệch tiêu chuẩn và quản lý vận tải giữa các quốc gia cản trở sự đồng bộ.

5. OBOR và cơ hội cho Việt Nam

Việt Nam là quốc gia trọng yếu trong tuyến “Con đường tơ lụa trên biển” và có biên giới dài với Trung Quốc. OBOR mang lại cơ hội rõ rệt:

• Tham gia chuỗi logistics liên Á – Âu thông qua các cửa khẩu như Hữu Nghị, Lào Cai, Móng Cái.

• Thu hút đầu tư hạ tầng logistics: Cảng biển, đường sắt liên vận, kho ngoại quan…

• Tăng cường xuất khẩu sang Trung Á và châu Âu thông qua tuyến đường sắt Trung Quốc – EU.

• Mở rộng hợp tác trong lĩnh vực vận tải đa phương thức (đặc biệt là rail-sea, sea-air).

Tuy nhiên, Việt Nam cũng cần cân bằng giữa lợi ích kinh tế và độc lập chiến lược, đồng thời nâng cao năng lực logistics nội địa để không bị lép vế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

6. Kết luận

Chiến lược “One Belt One Road” không chỉ là một kế hoạch phát triển hạ tầng mà còn là cuộc cách mạng trong tư duy logistics xuyên lục địa. Trung Quốc đang từng bước định hình lại mạng lưới vận tải toàn cầu, và bất kỳ quốc gia nào – trong đó có Việt Nam – nếu không thích ứng kịp thời sẽ bị lỡ nhịp.

Logistics trong OBOR không chỉ là vận chuyển hàng hóa, mà là kết nối giữa các nền kinh tế, con người và tương lai phát triển bền vững xuyên biên giới.

Đọc thêm: Tất Tận Tật Về Ngày Lễ Thất Tịch Ở Trung Quốc

Đọc thêm: Dịch vụ gửi hàng mẫu từ Bình Dương đi Trung Quốc