TOP các nhà máy thủy điện lớn nhất Trung Quốc

1. Mở bài

Trung Quốc không chỉ là một trong những quốc gia có nền kinh tế lớn nhất thế giới mà còn là một “ông lớn” trong lĩnh vực thủy điện. Việc xây dựng các công trình thủy điện khổng lồ không chỉ nhằm đáp ứng nhu cầu điện năng trong nước mà còn phục vụ mục tiêu chuyển đổi năng lượng, giảm phụ thuộc vào than đá và phát triển bền vững. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng điểm qua những nhà máy thủy điện lớn nhất của Trung Quốc, phân tích vị trí, công suất, vai trò và những thách thức đi kèm.

2. Tổng quan về thủy điện ở Trung Quốc

• Theo một số thống kê, Trung Quốc hiện có tổng công suất thủy điện rất lớn — năm 2023 khoảng 356.000 MW.

• Thủy điện được xem là nguồn năng lượng tái tạo quan trọng, đóng góp vào chiến lược “trùng trình than” (giảm than – tăng năng lượng sạch) của Trung Quốc.

• Tuy nhiên, việc xây dựng các đập lớn cũng mang lại các vấn đề về môi trường, tái định cư, tác động tới sinh thái và vùng hạ lưu. 

• Trong số những nhà máy lớn nhất thế giới hiện nay, Trung Quốc sở hữu nhiều dự án hàng đầu. 

3. Những nhà máy thủy điện lớn nhất tại Trung Quốc

Dưới đây là những công trình nổi bật, sắp xếp theo công suất và tầm ảnh hưởng.

3.1 Đập Tam Hiệp (Three Gorges Dam)

• Nằm trên sông Dương Tử (Yangtze) tại tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. 

• Công suất lắp đặt khoảng 22.500 MW. 

• Được hình thành từ một trong những công trình thủy điện lớn nhất trong lịch sử nhân loại. 

• Vai trò rất lớn trong việc cung cấp điện cho nhiều tỉnh thành và giảm phát thải than.

• Thách thức: vùng ngập lớn, tái định cư nhiều người dân, ảnh hưởng môi trường hạ lưu.

3.2 Đập Hi Hách Đàn (Baihetan Dam)

• Nằm trên sông Tân Giang (Jinsha) – một nhánh thượng nguồn của Dương Tử, tại vùng Tứ Xuyên và Vân Nam. 

• Công suất lắp đặt khoảng 16.000 MW (gồm 16 tổ máy mỗi tổ ~1.000 MW) – là một trong những nhà máy lớn nhất thế giới. 

• Được đưa vào vận hành hoàn chỉnh vào cuối năm 2022. 

• Vai trò: tăng cường khả năng truyền tải điện từ vùng Tây sang vùng Đông Trung Quốc, hỗ trợ phát triển năng lượng sạch.

• Thách thức: địa hình phức tạp, vận chuyển thiết bị khổng lồ, tác động đến hệ sinh thái khu vực.

3.3 Đập Tiểu Lộ Độ (Xiluodu Dam)

• Cũng trên sông Jinsha, Trung Quốc. 

• Công suất khoảng 13.860 MW. 

• Đây là một trong những dự án đập lớn trong khu vực Tây Nam Trung Quốc, góp phần vào chuỗi “thủy điện thác nước” trên sông Jinsha.

• Thách thức: thiết kế và thi công trong điều kiện địa chất phức tạp; cần quản lý dòng chảy lớn và ảnh hưởng đến hạ lưu.

3.4 Đập Vụ Đông Đức (Wudongde Dam)

 

• Nằm trên sông Jinsha, hai tỉnh Tứ Xuyên – Vân Nam. 

• Công suất khoảng 10.200 MW. 

• Hoàn thiện và đưa vào vận hành gần đây (2021) trong chuỗi các dự án thủy điện lớn của Trung Quốc. 

• Vai trò tương tự: bổ sung nguồn điện lớn, đồng thời là biểu tượng kỹ thuật. Thách thức: chi phí lớn, ảnh hưởng xã hội vùng thi công.

3.5 Một số nhà máy tiếp theo đáng chú ý

• Đập Xiangjiaba (Xiangjiaba): ~6.448 MW. 

• Đập Long Tâm (Longtan): ~6.426 MW. 

• Đập Nuozhadu (Nuozhadu): ~5.850 MW. 

• Với mỗi dự án lớn, Trung Quốc đều khai thác tiềm năng thủy năng từ các lưu vực lớn như Dương Tử, Jinsha, Hồng Thủy (Hongshui), Mekong… Nhờ đó, Trung Quốc chiếm vị thế hàng đầu về thủy điện.

4. Vai trò và ý nghĩa

• Các công trình trên cung cấp lượng điện rất lớn cho nền kinh tế Trung Quốc, giúp ổn định nguồn cung và giảm phát thải.

• Hỗ trợ chuyển dịch từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng tái tạo, phù hợp với mục tiêu “đạt đỉnh phát thải carbon” và “carbon-neutral”.

• Hỗ trợ phát triển vùng sâu vùng xa, nâng cao hạ tầng truyền tải điện từ Tây sang Đông, góp phần cân bằng kinh tế địa phương.

• Trên phương diện kỹ thuật và công nghiệp, các dự án này thúc đẩy dây chuyền sản xuất, kỹ thuật xây dựng quy mô lớn và vị thế xuất khẩu công nghệ thủy điện của Trung Quốc. Ví dụ, theo công ty POWERCHINA, họ đã tham gia phần lớn các dự án thủy điện lớn và thiết kế khoảng hơn 200 GW tổng công suất. 

5. Thách thức & tranh luận

• Việc xây dựng đập lớn thường đi kèm với tái định cư lớn và ảnh hưởng đến đời sống người dân. Ví dụ, vùng ngập của đập Tam Hiệp đã khiến nhiều người phải di chuyển.

• Môi trường và sinh thái: tác động thủy văn, sinh vật, trầm tích và dòng chảy vùng hạ lưu.

• Địa chất và an toàn: nhiều đập nằm ở vùng núi, địa chất phức tạp, rủi ro thiên tai (lở đất, động đất) cần được giám sát kỹ.

• Hạ lưu và quốc tế: Một số con sông chảy qua nhiều quốc gia, có thể gây mâu thuẫn về nguồn nước và lợi ích quốc tế.

• Giá trị kinh tế & môi trường tổng thể: Dù công suất lớn, nhưng hiệu suất sử dụng và ý nghĩa môi trường cần cân nhắc trong dài hạn.

6. Xu hướng và tương lai

• Trung Quốc vẫn tiếp tục khai thác tiềm năng thủy điện ở khu vực Tây Tạng, vùng cao, và các lưu vực lớn.

• Các dự án lớn hơn đang được lên kế hoạch hoặc xây dựng, nhằm nâng công suất lên cao hơn nữa. Ví dụ, một số nguồn cho biết dự án ở sông Yarlung Tsangpo (Tây Tạng) có thể trở thành lớn nhất thế giới trong tương lai.

• Bên cạnh đó, việc phát triển thủy điện tích năng (pumped-storage) và công nghệ quản lý dòng chảy ngày càng được chú trọng.

7. Kết luận

Những nhà máy thủy điện lớn của Trung Quốc như Tam Hiệp, Baihetan, Xiluodu… không chỉ là biểu tượng của kỹ thuật công nghiệp mà còn là trụ cột trong chiến lược năng lượng quốc gia. Tuy nhiên, bên cạnh thành tựu là những thách thức về môi trường, xã hội và an toàn kỹ thuật. Với xu hướng toàn cầu chuyển đổi năng lượng, thủy điện sẽ tiếp tục giữ vai trò quan trọng — nhưng đòi hỏi sự cân bằng giữa phát triển và bền vững.

Xem thêm!