Nội Dung
Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng và hội nhập kinh tế khu vực diễn ra mạnh mẽ, việc phát triển hạ tầng giao thông kết nối xuyên biên giới giữa các quốc gia láng giềng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Với mối quan hệ hữu nghị truyền thống và vị trí địa lý liền kề, Việt Nam và Trung Quốc đang đứng trước cơ hội lớn để thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực đường sắt – một lĩnh vực có tiềm năng mang lại lợi ích lâu dài cho cả hai nước. Đặc biệt, trong điều kiện chi phí logistics giữa hai nước còn khá cao, tình trạng ùn ứ hàng hóa tại cửa khẩu vẫn xảy ra định kỳ, thì việc phát triển các tuyến đường sắt liên vận hiện đại, hiệu quả và ổn định là một trong những ưu tiên hàng đầu mà hai bên cần nghiêm túc thúc đẩy.
Việt Nam và Trung Quốc hiện đã có các tuyến đường sắt kết nối tại một số cửa khẩu biên giới như Đồng Đăng (Lạng Sơn) – Bằng Tường (Quảng Tây) và Lào Cai – Hà Khẩu. Tuy nhiên, hệ thống này vẫn còn lạc hậu, hạ tầng kỹ thuật không đồng bộ, khổ đường ray khác nhau, chưa được điện khí hóa và chỉ phục vụ ở mức độ cơ bản cho hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa. Hệ thống đường sắt nội địa của Việt Nam cũng còn yếu kém với tỷ lệ vận tải hàng hóa bằng đường sắt chỉ chiếm khoảng 1-2% tổng sản lượng vận tải cả nước.
Trong khi đó, Trung Quốc đã và đang phát triển mạng lưới đường sắt tốc độ cao và đường sắt chở hàng hiện đại, vươn rộng khắp lục địa Á – Âu với các tuyến như “Con đường tơ lụa thế kỷ 21”. Trung Quốc cũng đang đẩy mạnh chiến lược “Một vành đai, một con đường”, trong đó Đông Nam Á là một hướng đi quan trọng. Việt Nam, nằm ở trung tâm tiểu vùng sông Mekong, với đường bờ biển dài và các cửa ngõ thương mại quốc tế như Hải Phòng, Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh, có thể trở thành đầu mối trung chuyển chiến lược của khu vực nếu hệ thống đường sắt liên kết với Trung Quốc được nâng cấp và mở rộng hiệu quả.
Thứ nhất, giảm chi phí logistics. Một trong những điểm nghẽn lớn trong thương mại Việt – Trung hiện nay là chi phí vận chuyển cao và thời gian thông quan chậm. Việc thúc đẩy các tuyến đường sắt liên vận hiện đại sẽ giúp vận chuyển hàng hóa số lượng lớn, ổn định, tiết kiệm chi phí hơn so với đường bộ. Đây là lợi ích thiết thực cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, nhất là trong các lĩnh vực như nông sản, điện tử, dệt may.
Thứ hai, thúc đẩy phát triển vùng biên giới. Đầu tư vào các tuyến đường sắt xuyên biên giới sẽ kéo theo sự phát triển của các trung tâm logistics, khu công nghiệp, và đô thị vệ tinh dọc hành lang đường sắt. Điều này góp phần thay đổi diện mạo kinh tế – xã hội ở các địa phương biên giới như Lạng Sơn, Lào Cai, Cao Bằng của Việt Nam và Quảng Tây, Vân Nam của Trung Quốc.
Thứ ba, góp phần xây dựng chuỗi cung ứng khu vực ổn định. Trong bối cảnh thế giới đối mặt với nhiều rủi ro như dịch bệnh, xung đột địa chính trị, gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, một hệ thống vận tải đường sắt hiệu quả giữa Việt Nam và Trung Quốc sẽ là nhân tố quan trọng để đảm bảo dòng chảy hàng hóa được thông suốt, phục vụ nhu cầu tiêu dùng và sản xuất của cả hai nước.
Để hiện thực hóa tiềm năng này, cả Việt Nam và Trung Quốc cần có sự phối hợp chặt chẽ trên nhiều phương diện:
Thống nhất chiến lược phát triển chung: Hai nước cần cùng xây dựng quy hoạch tổng thể về kết nối đường sắt liên vận, xác định rõ các tuyến ưu tiên, các điểm nút chiến lược và cơ chế quản lý chung.
Đầu tư đồng bộ hạ tầng: Cần có các dự án đầu tư hiện đại hóa tuyến đường sắt hiện có như Hà Nội – Đồng Đăng, Hà Nội – Lào Cai và nghiên cứu mở thêm tuyến mới kết nối sang các tỉnh biên giới phía Bắc. Vấn đề đồng bộ khổ đường ray, tiêu chuẩn kỹ thuật và công nghệ điều hành là then chốt.
Thiết lập hành lang pháp lý và thủ tục thông quan thuận lợi: Hai bên cần đơn giản hóa các thủ tục hải quan, kiểm dịch, tạo điều kiện cho tàu hàng liên vận chạy xuyên suốt, giảm thời gian và chi phí giao nhận.
Tăng cường vai trò doanh nghiệp và hợp tác công – tư: Các doanh nghiệp logistics, vận tải, xây dựng hạ tầng từ hai nước cần được khuyến khích tham gia các dự án đường sắt liên quốc gia theo mô hình hợp tác công tư (PPP). Đồng thời, nên thiết lập các cơ chế hợp tác doanh nghiệp – nhà nước để cùng giải quyết các vướng mắc thực tiễn.
Việt Nam và Trung Quốc có đầy đủ điều kiện để trở thành đối tác chiến lược trong lĩnh vực phát triển hạ tầng giao thông, đặc biệt là đường sắt xuyên biên giới. Việc thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác đường sắt không chỉ là nhu cầu cấp thiết của hai nền kinh tế, mà còn là nền tảng để xây dựng lòng tin chiến lược, tăng cường gắn kết khu vực và hướng tới phát triển bền vững. Đã đến lúc hai nước cần ưu tiên hàng đầu cho lĩnh vực này trong chương trình nghị sự hợp tác song phương, bắt đầu từ những hành động thiết thực và có tầm nhìn dài hạn.
Đọc thêm: Mẹo giảm thiểu rủi ro hư hỏng hàng hóa khi vận chuyển đi Trung Quốc
Đọc thêm: DỊCH VỤ CHUYỂN PHÁT NHANH HÀNG HÓA ĐI TRUNG QUỐC GIÁ RẺ