Nội Dung
Việt Nam trong những năm gần đây đã trở thành điểm đến hấp dẫn cho đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), trong đó các doanh nghiệp Trung Quốc chiếm vị trí dẫn đầu về số lượng dự án mới. Không chỉ dừng lại ở các ngành truyền thống như gia công gỗ, may mặc, sắt thép, đế chế FDI Trung Quốc đang chuyển hướng mạnh sang công nghệ cao, thiết bị điện tử, linh kiện ô tô, sản xuất bảng mạch (PCB) và năng lượng tái tạo. Trong bối cảnh cạnh tranh đầu tư toàn cầu ngày càng gay gắt, sự xuất hiện của những dự án lớn từ Trung Quốc không chỉ mang lại vốn mà còn tác động sâu rộng đến chuỗi cung ứng, chuyển giao công nghệ và sự phát triển vùng. Bài viết này sẽ điểm qua những công ty, dự án FDI Trung Quốc lớn nhất tại Việt Nam hiện nay, vai trò & ảnh hưởng của họ, cùng xu hướng tương lai — nhằm giúp độc giả hiểu rõ hơn về bức tranh đầu tư Trung Quốc vào Việt Nam.
Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến tháng 7/2024, Trung Quốc là đối tác dẫn đầu về số dự án FDI mới, với khoảng 540 dự án mới được cấp phép, tổng vốn đăng ký mới đạt khoảng 1,22 tỷ USD, chiếm 29,7% số dự án mới cả nước.
Trung Quốc cũng đứng đầu về số dự án cấp mới, mặc dù tổng vốn chưa phải là cao nhất trong các quốc gia đầu tư lớn khi so sánh với Singapore, Hồng Kông hay các nước châu Á khác.
Xu hướng chuyển dịch đầu tư: từ sản xuất – gia công truyền thống sang công nghệ cao, điện tử, linh kiện, sản xuất bảng mạch, ô tô điện.
Dưới đây là một số công ty và dự án FDI Trung Quốc quy mô lớn, ảnh hưởng mạnh tại Việt Nam:
| Tên công ty / Tập đoàn | Quy mô & lĩnh vực đầu tư | Vị trí & ảnh hưởng chính |
|---|---|---|
| Victory Giant Technology | Dự án Nhà máy sản xuất bảng mạch in chính xác cao (PCB, HDI, FPC, Rigid-Flex), tổng vốn khoảng 520 triệu USD cho nhà máy ở VSIP Bắc Ninh II. Sản lượng thiết kế lên đến ~4 triệu m² bảng mạch/năm. | Đây là một bước tiến lớn về sản xuất linh kiện điện tử cao cấp tại Việt Nam; góp phần nâng cao chuỗi giá trị ngành điện tử, thu hút kỹ sư & chuyên gia, thúc đẩy phát triển vùng Bắc Ninh. |
| Green Precision Manufacturing | Dự án thành phần linh kiện chính xác cho thiết bị điện tử tiêu dùng (loa, điện thoại, máy tính bảng, thiết bị thanh toán điện tử), với vốn đầu tư khoảng 121 triệu USD. | Liên kết chặt với dự án của Victory Giant, bổ trợ chuỗi cung ứng linh kiện điện tử, tạo việc làm cho lao động địa phương, thúc đẩy kỹ thuật sản xuất chính xác. |
| BOE (Beijing Oriental Electronics Group) | Đầu tư dự án nhà máy màn hình thông minh – assembling màn hình máy tính, TV và mạch điện tử tại Phú Mỹ 3, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, vốn đầu tư khoảng 277,5 triệu USD. | Đây là dự án công nghệ cao, mang tính chiến lược trong ngành điện tử hiển thị, giúp Việt Nam nâng cao năng lực sản xuất màn hình, thu hút chuỗi công nghệ phụ trợ, tạo việc làm và chuyển giao công nghệ. |
| Chery – Omoda & Jaecoo | Nhà máy ô tô điện (EV) đầu tiên của Trung Quốc đặt tại Thái Bình, liên doanh với Geleximco, với vốn đầu tư khoảng 800 triệu USD, công suất dự kiến 200.000 xe/năm. | Đây là bước đệm quan trọng cho ngành ô tô điện của Việt Nam; tạo chuỗi sản xuất linh kiện ô tô, mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp nội địa tham gia; đồng thời nâng cao năng lực sản xuất và đổi mới công nghệ. |
| Các dự án công nghệ cao khác & xu hướng mới | Nhiều dự án sản xuất linh kiện, pin, điện tử đã được phê duyệt; Trung Quốc đang đầu tư mạnh vào năng lượng sạch, EV, công nghệ cao. | Các tỉnh như Bắc Ninh, Bà Rịa – Vũng Tàu, Đồng Nai, Hải Phòng trở thành trung tâm hấp dẫn; thu hút nhân lực chất lượng cao; ảnh hưởng tới cơ cấu công nghiệp địa phương. |
Chuỗi cung ứng & chuyển giao công nghệ: Các dự án như Victory Giant hay BOE mang theo công nghệ cao, yêu cầu lao động có kỹ năng, dẫn đến nhu cầu đào tạo, nâng cao chất lượng lao động địa phương.
Gắn kết địa phương & phát triển khu công nghiệp: Việc chọn VSIP Bắc Ninh II hay Phú Mỹ 3 cho thấy lựa chọn các địa phương có hạ tầng tốt, quy hoạch công nghiệp tốt; đồng thời thúc đẩy đầu tư vào hạ tầng giao thông, điện, nước, khu lao động.
Tạo việc làm & thu nhập: Các dự án lớn tạo ra hàng nghìn việc làm, cả trực tiếp lẫn gián tiếp, và kéo theo sự phát triển dịch vụ hỗ trợ.
Thách thức về môi trường & quản lý: Các dự án công nghiệp nặng như thép, điện, chế biến… nếu không được quản lý tốt có thể gây áp lực môi trường lớn. Ví dụ dự án Formosa Hà Tĩnh (do nhà đầu tư Đài Loan, thường được coi “Trung Hoa” theo cách gọi phổ thông) đã từng gây ra sự cố môi trường nghiêm trọng.
Ảnh hưởng chính sách & cạnh tranh quốc tế: Sự tăng trưởng của FDI Trung Quốc làm Việt Nam được để mắt nhiều hơn từ các đối tác, trong khi phải đảm bảo các tiêu chuẩn quốc tế, các hiệp định thương mại (FTAs), quy tắc nguồn gốc xuất xứ, tiêu chuẩn môi trường.
Chi phí nhân công còn cạnh tranh, đặc biệt ở các tỉnh ven đô và các khu công nghiệp mới.
Vị trí địa lý gần Trung Quốc, thuận lợi logistic, chuỗi cung ứng linh kiện.
Chính sách ưu đãi của chính quyền địa phương: miễn, giảm thuế, hỗ trợ đất đai, cấp phép nhanh hơn.
Nhu cầu toàn cầu tăng cao với sản xuất điện tử, linh kiện, bảng mạch, xe điện, năng lượng xanh – Trung Quốc tìm cách đẩy mạnh sản xuất ra nước ngoài để tránh thuế quan và cạnh tranh.
Môi trường đầu tư ngày càng được cải thiện: hạ tầng, thủ tục hành chính, điện năng.
Thủ tục hành chính, cấp giấy phép vẫn có nơi chậm, đòi hỏi sự đồng bộ giữa trung ương và địa phương.
Vấn đề môi trường: yêu cầu ngày càng cao từ phía Việt Nam và quốc tế; các dự án công nghiệp lượng lớn cần đáp ứng tiêu chuẩn bền vững.
Chi phí nguyên liệu, logistics có thể tăng; cạnh tranh giữa các tỉnh.
Rủi ro chính trị thương mại quốc tế: căng thẳng Mỹ ‒ Trung, thuế nhập khẩu, chống bán phá giá… ảnh hưởng tới chuỗi giá trị xuất khẩu.
Trung Quốc đã và đang là nguồn vốn FDI quan trọng, đặc biệt về số lượng dự án mới tại Việt Nam. Tuy vốn không phải lúc nào cũng dẫn đầu về tổng giá trị, nhưng xu hướng đầu tư của các doanh nghiệp Trung Quốc chuyển hướng rõ rệt sang công nghệ cao, linh kiện điện tử, sản xuất bảng mạch, ô tô điện, và năng lượng tái tạo. Những dự án như của Victory Giant Technology, BOE, Chery ‒ Omoda & Jaecoo… không chỉ mang lại vốn mà còn thách thức Việt Nam trong việc nâng cao chất lượng lao động, hoàn thiện hạ tầng, chính sách, và quản lý môi trường.
Xem thêm!